Akran Zorbalığı ve Çocuklar Üzerindeki Etkileri
Çocukların yaşıtları ile birlikte vakit geçirmeleri, sosyal gelişimlerinin önemli bir parçasıdır. Bu etkileşimler, bazen keyifli ve öğretici olabilirken bazen de çocuklar arasında tartışmalara, dışlanmalara veya daha ciddi olarak akran zorbalığına yol açabilir. Akran zorbalığı, çocukların psikolojik ve duygusal gelişimleri üzerinde derin izler bırakabilen bir durumdur. Zorbalık, bilinçli ve sürekli olarak bir kişiyi hedef alarak yapılan zarar verici söz veya davranışlar olarak tanımlanır. Bu tür davranışlar, çocukların hem özgüvenlerini zedeler hem de akademik ve sosyal yaşantılarında sorunlara yol açabilir.
Akran Zorbalığının Tanımı ve Türleri
Akran zorbalığı, bir çocuğun diğerine karşı sürekli olarak tekrarladığı zarar verici davranışları ifade eder. Bu davranışlar yalnızca fiziksel saldırılarla sınırlı kalmaz, aynı zamanda duygusal ve sözel zorbalık gibi farklı şekillerde de ortaya çıkabilir.
Sözel Zorba Davranışlar:
Sözel zorbalık, bir çocuğun diğerini aşağılamak için sözlü ifadeler kullanmasıdır. Örneğin, bir kişiye sürekli olarak lakap takılması, alay edilmesi, küfür edilmesi ya da gurur kırıcı ifadelerin söylenmesi bu tür zorbalığa örnek verilebilir. Çocukların kendilerini ifade etme şekilleri geliştikçe, sözlü zorbalık, sık karşılaşılan bir zorbalık türü haline gelebilir.
Duygusal Zorba Davranışlar:
Duygusal zorbalık ise daha sinsi bir şekilde ortaya çıkar. Bu, bir çocuğun arkadaş grubundan dışlanması, görmezden gelinmesi ya da ortak aktivitelere dahil edilmemesi şeklinde olabilir. Duygusal zorbalık, çoğu zaman fiziksel zorbalıktan daha az fark edilir, ancak mağdur üzerinde ciddi duygusal yaralar bırakabilir.
Fiziksel Zorba Davranışlar:
Fiziksel zorbalık, bir çocuğun diğerine fiziksel zarar vermesi şeklinde görülür. Bu tür davranışlar arasında itekleme, yumruk atma, tekmeleme ya da çocuğa fiziksel şiddet uygulama yer alır. Fiziksel zorbalık, görünür sonuçları olduğu için daha çabuk fark edilebilir, ancak bu da mağdurlar için büyük travmalara yol açabilir.
Siber Zorbalık:
Son yıllarda, dijital dünyanın yaygınlaşmasıyla birlikte yeni bir zorbalık türü ortaya çıkmıştır: siber zorbalık. Siber zorbalık, internet ve sosyal medya aracılığıyla yapılan zorbalık davranışlarını içerir. Çocuklar, çevrimiçi ortamda hakaret içeren mesajlar alabilir, kişisel bilgileri veya fotoğrafları izinsiz bir şekilde paylaşılabilir. Siber zorbalık, özellikle dijital platformların anonimliği nedeniyle daha yaygın ve kalıcı bir hal almıştır. Çocuklar bu tür zorbalığa maruz kaldıklarında, bazen kendilerini savunmakta zorlanabilirler.
Akran Zorbalığının Artış Nedenleri
Günümüzde, akran zorbalığı vakalarına daha sık rastlanmaktadır. Özellikle dijital dünyanın etkisi, çocukların şiddet içeriklerine daha kolay ulaşmasına ve zorbalığı bir norm olarak algılamalarına yol açmaktadır. Sosyal medyanın sınırsız kullanımı, çocukların kendilerini diğerleriyle sürekli karşılaştırmasına neden olarak özgüven sorunlarına yol açabilir ve bu da zorbalığa zemin hazırlayabilir. Aynı zamanda, çocuklar internet ortamında daha fazla vakit geçirdikçe siber zorbalığa maruz kalma riski de artmaktadır. Bu durum, çocukların hem sosyal hem de duygusal dünyalarını olumsuz etkileyebilir.
Aile Ortamının Akran Zorbalığı Üzerindeki Etkisi
Bir çocuğun ailesi ile olan ilişkisi, onun akranları ile kurduğu ilişkiler üzerinde doğrudan etkilidir. Duygusal ihtiyaçların karşılandığı, saygı ve sevgi dolu bir aile ortamında büyüyen çocuklar, genellikle akranlarıyla daha olumlu ve yapıcı ilişkiler kurar. Bu çocuklar, sorun çözme becerileri geliştirmiş ve empati yetenekleri daha güçlü hale gelmiştir. Ancak, duygusal ihtiyaçların karşılanmadığı, sıkça cezalandırıcı bir tutumun sergilendiği ailelerde büyüyen çocuklar, akran zorbalığına daha yatkın hale gelebilir. Ebeveynlerin çocukları ile kurdukları bu olumsuz ilişki, çocukların kendi arkadaş çevrelerine de yansıyabilir.
Özellikle ebeveynlerin baskıcı ya da küçümseyici bir tutum sergilediği çocuklar, akranlarına karşı zorbalık davranışları geliştirme eğilimindedir. Çünkü bu çocuklar, kendilerini güçsüz hissettiklerinde bu güçsüzlüğü telafi etmek amacıyla daha zayıf gördükleri akranlarına karşı zorbalık yaparak kendilerini güçlü hissetmeye çalışırlar. Bu durum, çocukların sosyal ilişkilerinde ciddi sorunlar yaratabilir ve zorba davranışların daha da artmasına neden olabilir.
Zorbalıkla Mücadele Yöntemleri
Akran zorbalığı ile başa çıkmak için çocukların duygusal ihtiyaçlarının zamanında ve yeterince karşılanması büyük önem taşır. Aileler, çocuklarına sevgi, saygı ve onaylanma hislerini sunarak, onların özgüvenini ve sosyal becerilerini geliştirebilir. Aynı zamanda, okullarda zorbalık karşıtı programlar uygulanarak, çocukların birbirlerine karşı daha anlayışlı ve empatik olmaları teşvik edilebilir. Zorbalığın bir güç gösterisi olmadığı, aksine zayıflık göstergesi olduğu çocuklara doğru bir şekilde anlatılmalıdır.
Psk. Danışman Buse Akdeniz
